Od 30 lat w interwencji kryzysowej...

W roku, który właśnie się kończy – 2024 – mija 30 lat od czasu, gdy Wojciech Szlagura i Mirosław Madejski rozpoczęli swój intensywny (i formalny) kontakt z nowym wówczas w Polsce sposobem psychologicznego pomagania - interwencją kryzysową. Wśród faktów poprzedzających interwencyjnokryzysowe wydarzenia roku 1994 szczególnie znaczącymi były dwa: Pierwszy to kilkumiesięczny pobyt W. Szlagury na jednym z amerykańskich uniwersytetów, gdzie w ramach swoich obowiązków i możliwości zetknął się z praktyczną i teoretyczną interwencją kryzysową. I gdzie dziekan jego wydziału podarował mu najnowsze wówczas wydanie (przetłumaczonego potem po wielu latach na język polski) całościowego, kompetentnego podręcznika autorstwa Burla E. Gillilanda i Richarda Jamesa: Crisis Intervention Strategies. Drugi, to inspiracja płynąca z Krakowa, gdzie już od około dwóch lat działał pierwszy w Polsce pełnowymiarowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej pod kierownictwem znakomitej dr Wandy Badury-Madej. Osoby wyjątkowo kompetentnej w psychologii kryzysu i interwencji kryzysowej a także wyjątkowo otwartej, życzliwej i niezatrzymującej zazdrośnie dla siebie zasobów wiedzy i umiejętności w tym zakresie. I tak z dniem 1 stycznia 1994 decyzją Wojewody Bielskiego został formalnie powołany do istnienia Podbeskidzki Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Bielsku – Białej, zlokalizowany w Lipniku - peryferyjnej, położonej pod stokami Beskidu Małego dzielnicy miasta. Jego dyrektorem został Wojciech Szlagura a kierownikiem Sekcji Interwencyjno-Terapeutycznej Mirosław Madejski. Trzymiesięczny okres przygotowawczy poświęcony został na dobór najlepszej, możliwej kadry, szkolenia specjalistyczne, gromadzenie bazy danych o lokalnych i ponadlokalnych zasobach pomocowych, oswajanie lokalnej społeczności z nowym (i nieco niepokojącym) tworem na terenie dzielnicy oraz intensywną akcję informacyjną przy użyciu różnorodnych mediów a skierowaną zarówno do mieszkańców Bielska-Białej jak i innych miejscowości ówczesnego województwa bielskiego. 1 kwietnia tegoż roku odbyła się uroczystość inauguracji działalności usługowej Ośrodka, w której wzięli udział przedstawiciele władz województwa, miasta i diecezji bielsko-żywieckiej oraz instytucji pomocowych. Uroczystość zaszczycili swą obecnością wojewoda bielski, Mirosław Styczeń, ordynariusz diecezji bp Tadeusz Rakoczy, wiceprezydent Bielska-Białej, Henryk Juszczyk oraz wiele innych ważnych dla regionu i pomocy społecznej osób. Od samego początku POIK adresował swoją pomoc zarówno do „klientów zewnętrznych”, to jest ludzi będących z jakichkolwiek przyczyn w stanie kryzysu psychologicznego a także do „klientów wewnętrznych” - innych pracowników instytucji i organizacji pomocy społecznej, którzy zmuszeni zostali do konfrontowania się z różnorakimi bardzo trudnymi problemami (które ujawniły się w okresie przemiany ustrojowej) często stawiającymi wyzwania przekraczające możliwości kompetencyjne pomagaczy. Dla nich organizowano szkolenia, konferencje tematyczne, zajęcia superwizyjne. Dość wcześnie zaczęli do POIK-u docierać ludzie odpowiedzialni za pomoc społeczną w różnych miejscach z Polsce i zainteresowani powołaniem na własnym terenie ośrodków interwencji kryzysowej. Z nimi dzieliliśmy się własnymi – niewielkimi jeszcze – doświadczeniami, użyczali wzorców rozwiązań strukturalnych, funkcjonalnych i dokumentacyjnych. Byliśmy również proszeni o przeprowadzenie szkoleń z zakresu interwencji kryzysowej dla członków zespołów tych ośrodków a również i dla pracowników socjalnych i innych pomagaczy nie wykonujących oficjalnie zadań z interwencji kryzysowej a tylko pomagającym skryzysowanym klientom. Tak rozpoczynała się coraz bardziej intensywna działalność szkoleniowa Mirosława Madejskiego i Wojciecha Szlagury, która doprowadziła z czasem do powstania Grupy Interwencji Psychologicznej i Szkoleń ARCAN. Istotnym dla dalszych działań w zakresie propagowania i nauczania interwencji kryzysowej było spotkanie z psychologiem wojskowym, płk Jerzym Patoką z Ministersterstwa Obrony Narodowej, który dotarł do bielskiego ośrodka realizując promowany przez siebie program rozwoju w siłach zbrojnych psychologicznej interwencji kryzysowej. Pułkownik Patoka zaproponował W. Szlagurze i M. Madejskiemu realizację cyklu (10 częściowego) szkoleń z interwencji dla grupy psychologów pracujących w Wojsku Polskim. Pierwszy taki kurs rozpoczął się w listopadzie 1999 roku i zakończył po ok. 2 latach. Po nim zostało przez tych samych szkolących zrealizowanych jeszcze kilka edycji kursu-studium interwencji kryzysowej ( początkowo w wymiarze 400 potem 320 godzin) obejmujących wszystkie istotne zagadnienia i obszary interwencji kryzysowej. Intuicja Pułkownika okazała się niezwykle trafiona, bo niedługo po pojawieniu się psychologicznych interwentów kryzysowych w wojsku rozpoczął się intensywny udział naszych żołnierzy w operacjach wojennych zwanych eufemistycznie misjami pokojowymi (stabilizacyjnymi) najpierw na Bałkanach, potem w Iraku w końcu w Afganistanie. W związku z tymi działaniami misyjnymi naszej armii M. Madejski i W. Szlagura zostali zaangażowani w program psychologicznego przygotowania żołnierzy i dowódców wchodzących w skład kolejnych kontengentów. W ramach tej aktywności przeszkolili oni kilka tysięcy żołnierzy w zakresie podstaw psychologii kryzysu i umiejętności wzajemnej pierwszej pomocy psychologicznej. Przez kilka lat – do roku 2000 – łączyliśmy obowiązki prowadzenia bielskiego Podbeskidzkiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej, udzielania bezpośredniej pomocy klientom kryzysowym z coraz bardziej intensywną działalnością szkoleniową. Tego stanu rzeczy nie dało się już dalej utrzymywać bez szkody dla obu tych obszarów. Konstatacja tego faktu doprowadziła do rezygnacji z obowiązków dyrektorskich i kierowniczych w POIK i skoncentrowania się na działalności trenersko - szkoleniowej. Z pozostawieniem sobie – co wydaje się być oczywiste – obszarów bezpośredniej pracy z osobami w kryzysie oraz uczestnictwa w pomocy psychologicznej w sytuacjach traumy masowej. Z czasem powiększał się krąg klientów GIPiS Arcan. Wśród nich są zarówno osoby pracujące w cywilnych instytucjach różnorako pomocowych: psycholodzy, lekarze, pracownicy socjalni, pedagodzy, duchowni jak i funkcjonariusze służb państwowych zatrudnieni w Wojsku Polskim, Straży Pożarnej, Policji, Wymiarze Sprawiedliwości oraz innych agencjach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obywateli. Te działanie szkoleniowe realizowane są przede wszystkim dla grup zamkniętych. Jedynym wariantem otwartym od kilkunastu lat (od 2007 roku) jest realizowany przez nas Intensywny Kurs Interwencji Kryzysowej – czteroczęściowe szkolenie obejmujące podstawowe zagadnienia interwencji kryzysowej. Jego trzydziesta pierwsza edycja rozpocznie się w marcu 2025 roku (od 2018 roku cykl nosi nazwę Studium Interwencji Kryzysowej). Oprócz tych działań M. Madejski i W. Szlagura zaangażowani są w prace Sekcji Interwencji Kryzysowej Polskiego Towarzystwa Psychologicznego od jej początków, biorąc udział w realizacji m. in. takich przedsięwzięć jak specjalistyczne, międzynarodowe konferencje, szkolenia czy program certyfikacji umiejętności interwencyjno-kryzysowych . Doprowadziło to do zatwierdzenia przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne w roku 2010 oficjalnej procedury certyfikacyjnej analogicznej do tej potwierdzającej umiejętności psychoterapeutyczne. Wyłoniono też grupę osób posiadających formalne uprawnienia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego do superwizji interwencji kryzysowej. Zaczynamy zatem kolejny rok działań w interwencji kryzysowej. To, na ile owocne to będzie, zostanie – jak zwykle – przedmiotem oceny naszych Klientów.